---------- درس سوم: رزم رستم و سهراب2----------

1- با توجه به ابیات ذیل به سؤالات پاسخ دهید.                                                                                                                    - به کشتی گرفتن برآویختند               زتن خون و خوی را فرو ریختند                                                    بزد دست سهراب چون پیل مست    برآوردش از جای و بنهاد پست                                                      یکی خنجر آبگون برکشید             همی خواست از تن سرش را برید                                         الف) در بیت اول «برآویختند» یعنی چه؟                                                                                                     ب) معنی واژه های«خوی»و«آبگون» را بنویسید.                                                                                           پ) در بیت دوم طرفین تشبیه را مشخص کنید.                                                                                           ت) «ش»در «برآوردش» از نظر دستوری چه نقشی دارد و مقصود کیست؟                                                          ث) «برآوردش از جای و بنهاد پست»یعنی چه؟

2- بیت های ذیل موقوف المعانی هستند؛به سؤالات مربوط به آن ها پاسخ دهید.

به سهراب گفت ای یل شیر گیر                 کمند افکن و گُردو شمشیر گیر

دگر گونه تر باشد آیین ما                                    جز این باشد آرایش دین ما

کسی کاو به کشتی نبرد آورد                                سر مهتری زیر گردآورد

نخستین که پشتش نهد بر زمین                 نبرد سرش گرچه باشد به کین

            الف) در بیت اول چه صفت هایی به سهراب نسبت داده شده است؟

            ب) معنی واژه های«یل»،«گُرد» ،«شیر گیر»و«مهتر»را بنویسید.

            پ) رستم به چه رسمی در کشتی گرفتن اشاره می کند؟

            ت) در بیت سوم یک کنایه به معنی «شکست دادن» پیدا کنید.

3- در بیت« دلیر جوان سر به گفتار پیر / بداد و ببود این سخن دلپذیر»

            الف) «سر به گفتار دادن» یک کنایه است؛ مفهوم آن را بنویسید.

            ب) چرا سهراب سر به گفتار رستم میدهد؟

            پ) آرایه ی ادبی تضاد ،میان کدام کلمات دیده می شود؟

4- در بیت ذیل ، شاعر حالت سهراب را پس از رها کردن رستم چه گونه بیان می کند؟ مقصود از این کنایه چیست؟

                        رها کرد زو دست و آمد به دشت             چو شیری که بر پیش آهو گذشت

5- باتوجه به بیت های ذیل به سؤالات پاسخ دهید.                                                                                                                چو رستم زدست وی آزاد شد                       به سان یکی تیغ پولاد شد                                                  خرامان بشد سوی آب روان                                    چنان چون شده باز یابد روان                                                         بخورد آب و روی و سر و تن بشست                        به پیش جهان آفرین شد نخست                                        همی خواست پیروزی و دستگاه                 نبود آگه از بخشش هور وماه

                        وزان پس چو آمد به جای نبر د                 پر اندیشه بودش دل و روی زرد

            الف) در بیت اول مشبه و مشبهٌ به راپیدا کنید.

            ب) به رستم وقتی که از دست سهراب آزاد شد، چه حالتی دست داد؟

            پ) رستم پس از رهایی از دست سهراب به ترتیب به چه کارهایی اقدام کرد؟(4مورد)

            ت) رستم با چه حالتی به سوی آب روان رفت؟

            ث) در قافیه ی کدام بیت آرایه ی جناس تام می بینید؟

            ج) رستم از خداوند چه خواست؟

            چ) رستم از چه موضوعی آگاه نبود؟

            ح) منظور از بخشش هور وماه چیست؟

            خ) رستم وقتی که به میدان نبرد برگشت چه حالتی داشت؟

            د) ترس و نگرانی رستم از چه بود؟

            ذ) کدام کنایه بیانگر ترس رستم است؟

            ر) کدام مصراع مفهوم جان دوباره یافتن رستم را بیان می کند؟

6- در بیت های

                        چو سهراب شیر اوژن او را بدید                زباد جوانی دلش بر دمید

                        چنین گفت کای رسته از چنگ شیر              رها مانده از زخم شیر دلیر ...

            الف) « شیر اوژن »یعنی چه؟                                  ب) « زباد جوانی دلش بر دمید » یعنی چه؟                         پ) در بیت دوم استعاره را بیابید و مفهوم آن را بیان نمایید.

7- با توجّه به بیت «غمی بود رستم بیازید چنگ / گرفت آن بر و یال جنگی پلنگ»

الف) «غمی بود»یعنی چه؟                         ب) منظور از «جنگی پلنگ » کیست؟

پ) معنی اصلی کلمه ی «یال»چیست و در این جا چه مفهومی دارد؟

8- به سؤالات مربوط به بیت های ذیل پاسخ دهید.

                        خم آورد پشت دلیر جوان                        زمانه بیامد نبودش توان              

                        زدش بر زمین بر به کردار شیر    بدانست کاو هم نماند به زیر

                        سبک تیغ تیز از میان بر کشید                     بر شیر بیدار دل بردرید

            الف) « زمانه » در بیت اول چه مفهومی دارد؟

            ب) یکی از کاربرد های دستوری قدیم استفاده از «متمّم با دو حرف اضافه» است؛ نمونه ای در ابیات بالا بیابید.

            پ) «سبک»در این جا یعنی چه؟      

            ت) « شیر بیدار دل»استعاره از کیست؟

            ث) چرا رستم در کشتن سهراب شتاب کرد؟

9-  با توجّه به بیت های ذیل به سؤالات پاسخ دهید.                         

بپیچید و زان پس یکی آه کرد                   زنیک و بد اندیشه کوتاه کرد

                                بدو گفت کاین بر من از من رسید      زمانه به دست تو دادم کلید

                        کنون گر تو در آب ماهی شوی     و یا چون شب اندر سیاهی شوی

                        و یا چون ستاره شوی بر سپهر       ببری زروی زمین پاک مهر

                        از این نامداران و گردنکشان                      کسی هم برد نزد رستم نشان

                                که سهراب کشته است و افکنده خوار          تو را خواست کردن همی خواستار

                                بخواهد هم از تو پدر کین من                   چو بیند که خاک است بالین من

            الف) در بیت اول« زنیک و بد اندیشه کوتاه کرد »یعنی چه؟

            ب)معادل « ازماست که بر ماست »را در کدام مصراع می بینید؟

            پ) در مصراع دوم بیت دوم، معنی«زمانه»چیست؟

            ت) مفهوم« زمانه به دست تو دادم کلید »چیست؟

            ث) در بیت های سه و چهار ، سه تشبیه بیابید و بنویسید مفهوم کلّی آن ها چیست؟

            ج) «نشان نزد رستم بردن »یعنی چه؟

            چ) « تو را خواست کردن همی خواستار » چه مفهومی دارد؟

            ح) « چو بیند که خاک است بالین من » کنایه از چیست؟

10- بیت های ذیل را به دقّت بخوانید و به سؤالات پاسخ دهید.

                        چو بشنید رستم سرش خیره گشت             جهان پیش چشم اندرش تیره گشت

                        بپرسید از آن پس که آمد به هوش                       بدو گفت با ناله و با خروش

                        که اکنون چه داری زرستم نشان                 که کم باد نامش زگردنکشان

            الف) وقتی که رستم سخنان سهراب را شنید، دچار چه حالتی شد؟

            ب) کاربرد«متمّم با دو حرف اضافه »را در کدام بیت می بینید؟آن را نشان دهید.

            ت) رستم پس از این که به هوش آمد از سهراب چه پرسیدوچه خواست؟

            ث) « کم باد نامش زگردنکشان »کنایه از چیست؟

            ج) رستم برای چه کسی آرزوی مرگ و نیستی می کند؟

11- در بیت«بدو گفت ارایدون که رستم تویی / بکشتی مرا خیره از بدخویی» واژه های مشخّص شده را معنی کنید.

12-در بیت«زهر گونه ای بودمت رهنمای / نجنبید یک ذره مهرت زجای» مفهوم مصراع دوم را بنویسید.

13-« همه جامه بر خویشتن بر درید» در بیت «چو بگشاد خفتان و آن مهره دید / همه جامه بر خویشتن بر درید »بیانگر چه خالتی از رستم است؟

14- واژه ی «خفتان»با کدام واژه از بیت قبل مترادف است؟معنای آن ها را بنویسید.

15- در بیت« همی ریخت خون و همی کند موی / سرش پر زخاک و پر از آب روی»

            الف) کدام واژه استعاره از اشک است؟

            ب) کدام جمله مفهوم گریه ی فراوان و خونین رستم را بیان می کند؟

16- «به آب دو دیده نباید گریست»یعنی چه؟

17- در بیت« از این خویشتن کشتن اکنون چه سود / چنین رفت و این بودنی کار بود»

            الف) منظور از بودنی کار چیست؟

            ب) «چنین رفت» یعنی چه؟

            پ) پیام کلّی بیت چیست؟

ت) سهراب چه کاری را بیهوده می داند؟

طرح سؤالات دبیر محترم:

1-.....................................................

2- ....................................................

            3-....................................................

-------------- درس چهارم : ادبیات نمایشی---------------

1-     ادبیات نمایشی چیست؟

2-     ادبیات نمایشی پیشتر در   .    .    .   و    .    .    .   رواج داشته است.

3-     موضوع اصلی لدبیلت نمایشی چیست؟

4-     وظیفه ی اساسی ادبیات نمایشی رل بنویسید.

5-     ادبیات نمایشی در غرب به   .   .   .  و   .    .    .    و   .    .    .    تقسیم می شود.

6-     تراژدی چیست؟

7-     کمدی چیست؟

8-     درام چیست؟

9-     درون مایه ی نمایش ها ممکن است .   .   . ،  .  .   . و  .    .   .   باشد.

10-  .   .   .   نمونه ای از ادبیات نمایشی به شیوه ی ایرانی اشت.

11- جلوه های دیگری از ادبیات نمایشی در میان مردم ایران را نام ببرید.

---------------- میر علم دار-----------------

1-     معنی واژه های مشخّص شده در عبارات ذیل را بنویسید.                                                                 

            - همه ی وعده ها و وعید های قدرت حاکم را به هیچ شمرد و همراه برادر بزرگوارش سیّدالشّهدا       ننگ بیعت با حکومت غاصب تزویرگر را نپذیرفت و به دفاع از جبهه ی حق جانانه کمربرمیان بست.

2-     در عبارت های بالا دو واژه ی متضاد بیابید.

3-     ابیات ذیل را بخوانید و به سؤالات پاسخ دهید.                                                                                                         ای عم به فدات جسم زارم                 من طاقت تشنگی ندارم                                                    دست من ودامنت عمو جان                        خون من و گردنت عمو جان                                                         بنگر که حزین و دل کبابم              بی تاب زبهر قطره آبم                                                         رحمی به صغیری من زار              غیر از تو نبد مرا پرستار                                       الف) دست به دامن شدن کنایه از چیست؟                                                                                      ب) «خون به گردن کسی بودن » چه مفهومی دارد و در این جا منظور چیست؟                                    پ) با راهنمایی دبیر خود در باره ی نوع«و»در بیت دوم تحقیق کنید و در صورت امکان نمونه های دیگری بیابید.                                                                                                                                              ت) معنی واژه های «عم»،«حزین»،«دل کباب»،«صغیری»و«زار»را بنویسید.

4-     در بیت های                                                                                                                                                                   ای سکینه بردی از جانم قرار و تاب را                     غیر اشک این کجا دارم سراغ آب را                                   من ندارم آب جز اشک دو عین                       اندر این دشت ای گل باغ حسین                الف) منظور از «گل باغ حسین» کیست؟            و چه آرایه ی ادبی در این ترکیب به کار رفته است؟ ب) حضرت عباس در مقابل درخواست سکینه برای آب، چه پاسخی به او می دهد؟                            پ) یک تشبیه در هر دو بیت تکرار شده، آن کدام است؟

5-     به سؤالات مربوط به ابیات ذیل پاسخ گویید.                                                                                                                        ای میر علم دار من و ای نور دو چشمان     ای قوّت بازوی من و ای بهترم از جان                                 بردار یکی مشک و روان شو سوی میدان       برگو که حسین گفت چنین با دل گریان                   گردید زمن منع فراتی که چو دریاست            آخر نه همین آب زمهریّه ی زهراست؟      الف) «میر علمدار» کیست؟                                   ب) منظور از «قوّت بازو» چیست؟

پ) «برگو»با«بگو» چه تفاوتی دارد؟                        ت) فرات به چه چیزی تشبیه شده است؟

ث) یک تلمیح در ابیات پیدا کنید.

     6- بیت های ذیل را بخوانید و در باره ی ابیات مربوط به آن تأمّل کنید.

                                    ایا ابن سعد شقاوت شعار               لوای ستم بر تو شد استوار

                                    چنین گفت فرزند خیرالانام                        حسین آن شهنشاه مالامقام

                                    به زعم شما گرچه این پر گناه                    نموده است طومار عصیان سیاه

                                    چه تقصیر دارند طفلان من                       که در پای آب روان جان دهند

                        الف) «شقاوت شعار » یعنی چه؟                 

ب) « لوای ستم بر تو شد استوار »یک کنایه است ؛ مفهوم آن را بنویسید.

پ) «خیرالانام»لقب چه کسی است و «فرزند خیرالانام»کیست؟

ت) منظور از «این پر گناه» کیست؟

ث) «طومار»چیست و در ترکیب «طومار عصیان» چه آرایه ی ادبی می بینید؟

ج) « طومار عصیان سیاه کردن»کنایه از چیست؟

چ) «آب روان» اشاره به چه چیزی دارد؟

    7-  در بیت «اگر که آب بگیرد تمام روی جهان / نمی دهم به شما غیر ناوک برّان» معنی واژه ی مشخّص شده را بنویسید.

   8- در بیت ذیل از نظر وزنی نارسایی وجود دارد یا از نظر قافیه؟ توضیح دهید.

                                    یارب به برادر به چه سان عرض نمایم                     گویم چه به آن شاه بود لال زبانم

  9- در بیت های ذیل، ابتدا کلمات مشخّص شده را معنی کنید، سپس به سؤالات پاسخ گویید.

                                برادر وقت آن شد هر دو در خون غوطه ور گردیم       به فردوس برین زین دشت و هامون هم سفر گردیم

                          زتیغ تیز خون ریز جهود و فرقه ی کافر                                زجور دشمنان در خاک و خون بی دست و سر گردیم

                                سلاح رزم بر تن پوش اینک وقت ما تنگ است                           نصیب مانشد دیگر به سوی خیمه بر گردیم

                الف) معنی معنی کنایه های ذیل را بنویسید.

                   -  غوطه ور شدن در خون                            - سلاح رزم برتن پوشیدن

  10- معنی روان بیت های ذیل را بنویسید.

                        برادر جان زجا بر خیز آور ذوالجناح امروز                        که از بهر جهاد اهل کین گردم سوار امروز

                                بدان یک ساعت دیگر من و تو از جفا و کین                         شویم لب تشنه بی سر از ستم های شرار امروز

12- «پا در رکاب نهادن» و «خسرو گردن وقار» در بیت های ذیل چه مفهومی دارند؟

- بنه پا در رکاب ای خسرو گردن وقار من         که جان زار من اندر رهت بادا نثار امروز

  خداوندا حسین یاور ندارد از جفا و کین                             شود جانم فدای آن شه والا تبار امروز

13- سؤالات مربوط به بیت های ذیل را پاسخ دهید.

- نهم پا در رکاب امّا زتنهاییم می گریند                              یتیمان از یمین کلثوم و زینب از یسار امروز

 چه بودی فاطمه بودی در این صحرای شور انگیز      که کردی پاک از روی حسین گرد و غبار امروز

حسین لب تشنه و من تشنه لب این بی عدد کافر        بر این لشکر کنم تنها خداوندا چه کار امروز

             الف) «یمین»و«یسار» هر کدام چه معنایی دارند؟

                ب) معادل امروزی فعل های«بودی» و «کردی» را بنویسیدو بگویید که «ی» پایانی آن ها علامت چیست؟

                پ) معادل صفت«بی عدد» را بنویسید.

                ت) حضرت عبّاس(ع) در این میدان از چه مسائلی نگران و اندوهگین است؟( چهار مورد)

       14- در ابیات:

                                ای تو غم خوار و سپهدار رشید                             ای که چون تو دیده ای انجم ندید

                                موسم قربان شدن تأخیر شد                               صبر نتوانم شهادت دیر شد

                                ای برادر جان علم کن استوار                 در پس پشت برادر مرد وار

                                چون علم کردی لوای شاهیم                 کن به میدان بلا همراهیم

                                دست و تیغ از خون دشمن رنگ کن     پشت بر پشت برادر جنگ کن

                الف) «دیده ی انجم»چه نوع ترکیبی است(وصفی/اضافی) و در آن چه آرایه ی ادبی وجود دارد؟

                ب) «میدان بلا» کجاست؟                       پ) «پشت بر پشت برادر جنگیدن» یعنی چه گونه؟

                پ) «علم استوار کردن» در بیت سوم با«علم گردیدن» در بیت چهارم، از نظر معنی ، چه تفاوتی دارد؟

      15- « پشت یکدیگر نگه داریم»و«چشم زخم» در بیتذیل یعنی چه؟

                      اگر ما پشت یکدیگر نگه داریمدر میدان      زدشمن چشم زخمی نیست بر ما ای برادر جان

      16- با توجّه به بیت ذیل ، حضرت عباس در چه صورتی خود را سعادتمند می داند؟

                                جدا از تو نگردم من ، اگر جان در بدن دارم       اگر جان را فدا کردم زهی طاله که من دارم

     17- به سؤالات مربوط به دو بیت ذیل پاسخ دهید.

                                چون از تو من گردم جدا ،شمشیر نه بر این خسان             این صفحه را بر هم بزن، شاید مرا پیدا کنی

                                شاید چو کردی جست و، جو یابی مرا در خاک و خون       یک لحظه بر بالین من، از مرحمت مأوا کنی

                الف) «شمشیر نهادن »چه مفهومی دارد؟

                ب) معنی اصلی«خسان» چیست و در این جا یعنی چه؟

                پ) منظور از«صفحه»چیست و «این صفحه را بر هم بزن» یعنی چه؟

                ت) «مرا در خاک و خون یابی »یعنی چه؟

   18- در باره ی اشکال وزنی ابیات ذیل از معلم خود راهنمایی بخواهید.

                                ای برادر تو بیا تا من وتو با دل زار        در دم آخر ایا نور دو چشم خون بار

                                با دل ریش وداعی بکنیم ای محزون     زآه جان سوز فلک را بنماییم نگون

  19- بیت ذیل از سعدی است؛ به نظر شما چه آرایه های ادبی بر زیبایی آن افزوده است؟

                            بگذار تا بگرییم چون ابر در بهاران        کز سنگ ناله خیزد روز وداع یاران

   20- در هر یک از مصراع های ذیل ، مفهوم ترکیبات و واژه های مشخّص شده را بنویسید و آن ها را به نثر روان بر گردانید.

                                الف) ایا فرقه ی فارغ از ننگ و نام                        ب) نهادید بر کفر اسلام نام

                                پ) شما شرک یزدان و کین بر  رسول                                ت) نهادید در عالم ذر قبول

                                ث) شهادت بود ارث آبای من                                               چ) چنان خون بریزم در این دشت کین

                                چ) که گوید جهان آفرین آفرین

21- « مظهر العجایب»و«والی الولی»در بیت ذیل یعنی چه و لقب کیست؟

                                یا مظهر العجایب یا والی الولی                               ای باب تاج دار من ای مرتضی علی

22- در ابیات ذیل:

                                الامان ای ابن سعد پر جفا                       محشر کبری عیان شد برملا

                                عازم ظلمت شدند از جانبین                                مطع نورین عبّاس و حسین

                الف) «الامان»در چه مواقعی به کار می رود؟

                ب) «محشر کبری عیان شد » را امروز چه گونه بیان می کنیم؟

                پ) منظور از «ظلمت» چیست؟

                ت) چرا عبّاس و حسین(ع) را مطلع نورین خطاب کرده است؟

                ث) آرایه ی ادبی تضاد را نشان دهید.

23- معنی واژه های مشخّص شده درمصراع های ذیل را بنویسید.

                                الف)خطاب من به شما ای گروه جبان                   ب) امیر جهان الحذر الحذر

                                پ) خطاب من به تو ای سعد گبر و دغا                                ت) دگر به جنگ سپه کس نماند از اشرار

                                ث) سپاه کینه دو باره کینه ور تازید

24- در بیت ذیل:

                                گر دوستی چو خاک ره دوست خاک شو                            آبی بزن بر آتش او یا هلاک شو

                الف) «آب بر آتش زدن» در این جا چه مفهومی دارد؟

                ب) آرایه ی تشبیه را بیابید

پ) «خاک»مظهر چیست و در اینجا «خاک شدن» چه مفهومی دارد؟

25- در بیت ذیل:  الف) چرا عبّاس(ع) خدا را شکر می کند؟             ب) چرا عبّاس(ع) خود را نیکو اختر می داند؟

                                هر نفس حمد خداوندی که نیکو اخترم               شد به یاری حسین دستم جدا از پیکرم

26- در بیت«ایا نتیجه ی امید واری احباب           بیا برادر درخون تپیده را دریاب»

                الف) «نتیجه ی امید واری احباب» کیست؟

                ب) مفرد کلمه ی«احباب» و معنی آن را بنویسید.

                                طرح سؤالات دبیر محترم:

                        1- ................................................

                        2-................................................

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: